W styczniu 2025 roku Polacy zaciągnęli łącznie 467 tysięcy pożyczek gotówkowych na okres poniżej 60 dni. Średnia wartość pożyczki wynosiła 2.487 zł - kwota o 11,7% wyższa od pożyczek udzielonych w styczniu 2024 roku. Styczniowa wartość chwilówek to 1,053 miliarda złotych - stanowią one 72,3% wartości wszystkich udzielonych w tym miesiącu pożyczek gotówkowych. Miliony i miliardy to wartości, które trudno zwizualizować, ale takie statystyki mówią nam jedno: chwilówki są dla Polaków popularnym rozwiązaniem problemów finansowych. Dlatego właśnie warto poświęcić uwagę chwilówkom oraz firmom, które je oferują. Spróbuję odpowiedzieć na te pytania:
- Jakie ryzyka wiążą się z pożyczkami krótkoterminowymi?
- Na co należy uważać podczas wybierania firmy pożyczkowej?
- Co zrobić w przypadku problemów ze spłatą chwilówki?
Czym są “chwilówki”?
Chwilówki to popularne określenie na pożyczki gotówkowe udzielane na okres poniżej 60 dni. Najczęściej są one pozabankowe, czyli udzielane są przez firmę lub instytucję, która nie jest bankiem. Ich popularność stale rośnie. Zaletą chwilówek jest to, jak szybko i łatwo można je uzyskać. Cały proces, od złożenia wniosku do wpływu gotówki na konto, może zająć mniej niż godzinę. Pokazanie dowodu zatrudnienia czy innych dokumentów potwierdzających dochody często nie jest wymagane. W ostatnim czasie mogliśmy nawet zobaczyć pożyczki pozabankowe, reklamujące się jako “Pożyczki bez BIK”, czyli takie, które nie sprawdzałyby Twojej historii kredytowej w Biurze Informacji Kredytowej.
Tutaj warto zaznaczyć, że od 18 maja 2023 roku weszła w życie nowelizacja ustawy antylichwiarskiej, według której weryfikacja zdolności kredytowej pożyczkobiorcy jest obowiązkowa. Czyli, nie dostaniesz żadnej legalnej pożyczki bez sprawdzenia Twojej historii kredytowej. Jeśli zdecydujesz się na zaciągnięcie chwilówki, oferta z hasłem “pożyczka bez BIK” powinna wzbudzić podejrzliwość.
W tym miejscu należy odnotować: wpis ten ma na celu wskazać i opisać niebezpieczeństwa związane z chwilówkami - FinaSee zdecydowanie odradza ich zaciągania. Niemniej jednak, rosnąca liczba wydawanych pożyczek oznacza, że dla wielu są one jedynym rozwiązaniem pilnych problemów finansowych. Nawet jeśli znajdujesz się w takiej sytuacji, świadomość zagrożeń związanych z tym typem kredytu i firmami, które je oferują, jest niezbędna dla Twojego bezpieczeństwa. Aplikacja taka jak FinaSee pomoże w zaplanowaniu spłaty pożyczki w terminie. Lub jeszcze lepiej: świadome budżetowanie nie pozwoli na pojawienie się takiej sytuacji!
Zagrożenia związane z chwilówkami
Największym problemem chwilówek są wysokie koszty. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) sięga czasami do kilkuset, czy nawet kilku tysięcy procent. Dodatkowo częstym warunkiem kredytu są krótkie terminy spłaty, A więc, jeśli pożyczkobiorcy nie uda się spłacić chwilówki w terminie, wartość spłaty może szybko urosnąć do olbrzymich rozmiarów, sama stając się dużym problemem finansowym.
To właśnie z tym aspektem łączy się kolejne zagrożenie chwilówek. Osoba szukająca rozwiązania na awaryjny brak gotówki zaciąga pożyczki. To nie rozwiązuje jednak problemów - po prostu przesuwa je w czasie. Sytuacja finansowa się nie poprawia, a pożyczkobiorca jest zmuszony do wzięcia kolejnej chwilówki, którą spłaca wcześniejszą. To działanie nazywa się rolowaniem długu lub jako proces - spiralą zadłużenia. I to nie wszystko! Chwilówki nawarstwiają się, równocześnie negatywnie wpływając na zdolność kredytową. Jak zostało wspomniane wcześniej, każde zobowiązanie musi być raportowane do BIK. Czyli, spirala długu wpływa nie tylko na aktualną sytuację finansową, przysparzając duże ilości stresu, ale również na przyszłość - kredytobiorca może mieć później problem z uzyskaniem kredytu bankowego.
Zagrożenia związane z firmami pożyczkowymi
Skupmy się na firmach, które je oferują. Wiele firm pożyczkowych operuje w szarej strefie, działając w sposób definitywnie niemoralny, tym samym granicząc zachowaniom nielegalnym.
Pierwszym zagrożeniem mogą być ukryte koszty - prowizje, opłaty za przetwarzanie wniosku lub obsługę zobowiązania. Co prawda, według ustawy antylichwiarskiej z grudnia 2022 r., chwilówki nie mogą już legalnie zawierać takich ukrytych opłat, czy dodatkowych oprocentowań. Słowo “ukryte” może być jednak interpretowane na wiele sposobów, a skuteczny marketing jest w stanie kierować uwagą konsumenta, odwracając jego uwagę od niekorzystnych elementów umowy, którą podpisuje.
To samo w sobie jest kolejnym niebezpieczeńswtem - niezwykle agresywny marketing firm pożyczkowych. Każdy użytkownik internetu powinien być świadomy, że zgadzając się na pliki cookies, reklamy które napotyka nie są przypadkowe. Nie jest więc absurdem założenie, że w sytuacji problemów finansowych, zaczną pojawiać się natarczywe reklamy zachęcające do wzięcia pożyczki. Banery będą głośno reklamować o braku ryzyka tego prostego rozwiązania. Będą zaznaczać, że pieniądze otrzymasz nawet w ciągu 15 minut, a do wniosku potrzebny jest jedynie dowód tożsamości. Widząc takie hasła, łatwo wyobrazić sobie siebie, za kilkanaście minut, już po zbawiennym zastrzyku potrzebnej gotówki. Strona firmy pożyczkowej będzie natarczywie zachęcać Cię do podjęcia impulsywnej decyzji. Szczegóły umowy nie będą oczywiście niemożliwe do znalezienia, ale kredytodawcy włożą wysiłek w nakierowanie Twojej uwagi na korzyści i wygodę pożyczki. Decyzję podejmiesz szybko, nie zastanawiając się za bardzo nad długoterminowymi konsekwencjami tylko szukając szybkiej emocjonalnej gratyfikacji.
Jak bezpiecznie korzystać z chwilówek?
Tak jak wspomniano wcześniej, możesz znaleźć się w sytuacji, w której wzięcie chwilówki jest jedynym rozwiązaniem. Najważniejsze wówczas jest zrobienie tego w świadomy i bezpieczny sposób.
- Bądź świadomy ryzyka, które podejmujesz.
- Pożyczaj tylko wtedy, kiedy jesteś pewny, że uda ci się uregulować kredyt w terminie. Już wiesz jakim zagrożeniem jest spirala zadłużenia - nie pożyczaj, jeśli wiesz, że nie będziesz mógł(a) spłacić pożyczki.
- Ostrożnie wybierz odpowiednią firmę pożyczkową. Pożyczkodawca powinien być zarejestrowany w Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Unikaj firm, które nie znajdują się w rejestrze, a jeszcze bardziej tych, które widnieją na liście ostrzeżeń publicznych KNF. Pamiętaj, że masz dostęp do publicznych opinii innych konsumentów. Starannie zbadaj opinie pod kątem niepokojących zeznań o nieuczciwości, czy nielegalności. Oprócz ryzyka problemów z zapożyczeniem się u podejrzanej firmy, instytucje tego typu mogą dodatkowo wykorzystać Twoje dane do nielegalnych działań. Dlatego upewnienie się, że kredytodawca działa zgodnie z prawem, jest niezbędne dla Twojego bezpieczeństwa.
- Kiedy już wykluczysz podejrzane oferty, poświęć czas na porównanie RRSO i całkowitych kosztów zobowiązania chwilówek w różnych ofertach. Jak omówiono wcześniej, firmy działające legalnie nie mogą ukryć przed Tobą tych danych - wybierz najkorzystniejszą ofertę.
- Ekstremalnie ważne! Przeczytaj umowę i regulamin przed podpisaniem! Musisz być świadomy, dokładnie do czego się zobowiązujesz i odwrotnie: co możesz oczekiwać od firmy pożyczkowej. Znajdź fragmenty o wysokościach opłat, terminach spłacenia. Zobacz jakie kary ewentualnie Cię czekają w przypadku opóźnienia spłaty i odwrotnie: czy widnieje możliwość o wcześniejszej spłacie bez dodatkowych kosztów.
- Uważaj na oferty “darmowych chwilówek”, które głośno promują szansę na pierwszą pożyczkę bez żadnych kosztów, z zerowym procentem RRSO. Każda z nich jest darmowa jedynie w ramach spłaty w terminie - w przypadku opóźnienia oprocentowanie jest wysokie.
Co robić w sytuacji problemu ze spłatą chwilówki?
Po pierwsze, jeśli zbliża się termin spłaty pożyczki, ale wiesz, że nie będziesz w stanie jej spłacić: skontaktuj się z pożyczkodawcą. Większość firm pożyczkowych powinno oferować możliwość negocjacji warunków spłaty. Może to być albo wydłużenie terminu albo rozdzielenie długu na raty. Czego nie wolno robić: nie można ignorować długu. Jak wspomniano wyżej: promocje 0% RRSO działają tylko w przypadku spłacenia w terminie. Każdy niespłacany dług będzie szybko przyrastał na wartości.
W przypadku nieudanej negocjacji - nie zaciągaj kolejnej pożyczki do spłaty poprzedniej! To prosta droga (wręcz autostrada) do spirali zadłużenia. Jeśli masz taką możliwość, poproś bliskich o pomoc, sprzedaj niepotrzebne rzeczy lub znajdź pracę dorywczą.
Inną opcją jest konsultacja z doradcą finansowym lub skorzystanie z programu pomocy dla zadłużonych. Polski rząd oferuje nieodpłatne porady obywatelskie - w każdym powiecie funkcjonują co najmniej dwa punkty, gdzie możesz udać się w razie problemów ze spłatą. Aby znaleźć informacje o punktach nieodpłatnej pomocy, udaj się do swojego urzędu miasta lub powiatu albo wejdź na rządową stronę internetową nieodpłatnej pomocy.
Znaj swoje prawa! Nawet jeśli firma pożyczkowa przekaże Twoje dane do windykacji, pamiętaj, że windykator nie ma prawa nachodzić Cię w domu lub grozić zajęciem mienia. W razie gdy sprawa trafi do komornika, najlepiej skonsultować się z prawnikiem i znaleźć rozwiązanie przed egzekucją.
Podsumowanie
Mimo, że chwilówki oferują szybkie rozwiązanie na brak gotówki, wiążą się z nimi duże ryzyka. Krótkie terminy spłaty, wysokie oprocentowania, czy dodatkowe opłaty mogą sprawić, że proces spłacania może szybko wymknąć się spod kontroli. Co więcej, firma pożyczkowa może okazać się nieuczciwa lub agresywna w egzekwowaniu spłaty zaległej pożyczki. Krzykliwe banery i ekscytujące hasła marketingowe skłaniają konsumenta do podjęcia impulsywnej decyzji. Ale ta decyzja podjęta w ciągu kilkunastu minut może zadecydować o długoterminowej przyszłości, negatywnie wpływając na zdolność kredytową pożyczkobiorcy.
Najlepszą drogą jest nie dopuszczenie do sytuacji, w której pożyczka krótkoterminowa jest ostateczną opcją. Budżetowanie służy jako sprawdzona metoda. Użytkownik FinaSee jest świadomy swoich wpływów, wydatków i obligacji. Dzięki temu jest w stanie przewidzieć zbliżające się problemy z gotówką i wypracować scenariusz, który pozwoli mu uniknąć zasięgania się iluzyjnej pomocy chwilówek.
